Τη φωτογραφία με την παλιά Θεσσαλονίκη δημοσίευσε ο Ζαχαρίας Σεμερτζίδης, στην ομάδα “Παλιές φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης”, σημειώνοντας ότι πρόκειται για ιστορική λήψη, καθώς είναι το πρώτο φωτογραφικό ντοκουμέντο, το οποίο εμφανίζει την πόλη όπως ήταν, πριν την κατεδάφιση του τείχους.
Η φωτογραφία απεικονίζει τη Θεσσαλονίκη το 1860, λίγα χρόνια πριν την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους της πόλης και είναι ομολογουμένως εξαιρετικά εντυπωσιακή.
Zacharias Semertzidis
Ο κ. Σεμερτζίδης έγραψε συγκεκριμένα: ” Η μοναδική μέχρι σήμερα φωτογραφική αποτύπωση της παραλίας της Θεσσαλονίκης πριν από την κατεδάφιση του παραθαλάσσιου τείχους. Χρονολογία κατά προσέγγιση στα μέσα της δεκαετίας του 1860, οπωσδήποτε πριν το 1867. Μια ιστορική λήψη για την οποία όλοι εμείς στις Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης αισθανόμαστε δικαιολογημένα υπερήφανοι που έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε να σχολιάσουμε και να την κάνουμε γνωστή στα μέλη μας και σε όλους όσους ενδιαφέρονται για το παρελθόν της πόλης μας”.
Η φωτογραφία εντοπίστηκε στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας
Σύμφωνα με τους διαχειριστές της σελίδας, το φωτογραφικό ντοκουμέντο εντοπίστηκε στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας (Magyar Nemzeti Levéltár) και περιλαμβάνεται σε άλμπουμ με τίτλο «Κωνσταντινούπολη» το οποίο δημιουργήθηκε στη δεκαετία του 1860 από τους διάσημους Αρμενικής καταγωγής φωτογράφους αδελφούς Αμπντουλλάχ.
Τo άλμπουμ δεν φέρει ημερομηνία, ούτε τα ονόματα των δημιουργών του, ενώ το περιεχόμενο των φωτογραφιών αναφέρεται εν συντομία στα γαλλικά. Ξέρουμε ωστόσο ότι τόσο αυτό, όσο και ένα δεύτερο, επίσης των αδελφών Αμπντουλλάχ στάλθηκαν το 1867 στην Παγκόσμια Έκθεση του Παρισιού, όπου αποκόμισαν μεγάλη αναγνώριση. Το πιθανότερο είναι ότι οι φωτογραφήσεις και τα άλμπουμ έγιναν κατόπιν επιθυμίας της Οθωμανικής κυβέρνησης προκειμένου να προβληθεί η αυτοκρατορία στο εξωτερικό. Το άλμπουμ ανήκε αρχικα στην οικογένεια Festetics, μελών της υψηλής Αυστοουγγρικής αριστοκρατίας με καταγωγή την Κροατία. Θεωρείται ότι η οικογένεια Festetics το αγόρασε το 1867 στη Γαλλία, στη διάρκεια αυτής της έκθεσης. Αφού παρέμεινε επί πολλές δεκαετίες κτήμα της οικογένειας Festetics, σήμερα ανήκει στα Εθνικά Αρχεία της Ουγγαρίας.
Οι αμφιβολίες των ιστορικών και ερευνητών της πόλης
Ένας από τους ανθρώπους που εξέφρασαν αμφιβολίες για το αν η φωτογραφία απεικονίζει την πόλη της Θεσσαλονίκης ήταν και ο Ευάγγελος Χεκίμογλου ένας από τους πιο γνωστούς ερευνητές της κοινωνικής και γεωγραφικής ιστορίας της πόλης.
Ο κ. Χεκίμογλου έγραψε στο προφίλ του στο Facebook:
«Εξέτασα στην ιστοσελίδα των Κρατικών Αρχείων της Ουγγαρίας τη φωτογραφία που δημοσίευσε χτες η Ομάδα των Παλαιών Φωτογραφιών της Θεσσαλονίκης (κ. Σεμερτζίδης) και εκφράζω τις αμφιβολίες μου ότι πρόκειται για τη Θεσσαλονίκη, χωρίς να μπορώ να το αποκλείσω αυτή τη στιγμή. Οι λόγοι που επικαλούμαι είναι καταρχάς δύο: α) Δεν υπάρχει ίχνος της Αγίας Σοφίας και του Kara Ali cami’i. β) Δεν έχουμε άλλες λήψεις των freres Αbdullah από τη Θεσσαλονίκη. Προτείνω ένα workshop για τη συζήτηση του θέματος. Σπεύδω να αποδομήσω εξ αρχής το επιχείρημα που προβλήθηκε για ομοιότητα με τον ζωγραφικό πίνακα Sulucca, ο οποίος δεν είναι φωτογραφία (ενδέχεται να περιέχει φανταστικά στοιχεία) και τον οποίον δεν έχει δει κανείς εν πρωτοτύπω. Η δημόσια χρήση του (πέραν της δημοσιεύσεως σε οπισθόφυλλο ποιητικού βιβλίου) έγινε για πρώτη φορά το 1995, όχι όμως με την έννοια του αποδεικτικού στοιχείου. Τα συγχαρητήριά μου, όπως και νάχει, στην Ομάδα των Παλαιών Φωτογραφιών και τον κ. Σεμερτζίδη προσωπικά. Σημασία έχει η συσσωρευτική ερευνητική δουλειά κι όχι το συμπέρασμα, που αλλάζει ανάλογα με τις γνώσεις μας».